Wiele mówi się o kulturowym połączeniu pomiędzy Lwowem a Wrocławiem. Miasto nad Odrą miałoby być kontynuatorem i niejako spadkobiercą miasta Semper Fidelis. Składają się na to tradycje uniwersyteckie przeniesione wraz z wykładowcami akademickimi, instytucje oraz zabytki i dobra kultury, które przez ostanie dekady były sukcesywnie przenoszone ze wschodu na zachód. Pośród nich wyróżnia się, zarówno jeśli chodzi o rozmach wykonania, jak i doniosłość historyczną, Panorama Racławicka. Historia powstania tego monumentalnego dzieła, jego losy oraz symbolika do dziś budzą niesłabnące zainteresowanie kolejnych pokoleń Polaków. Z czego to wynika? Sprawdźmy.

O co tyle hałasu?

W wypadku Panoramy Racławickiej rozmiar zdecydowanie ma znaczenie. Mówimy bowiem o naprawdę olbrzymim płótnie żaglowym o wymiarach 15 na 114 metrów, sprowadzonym, co warto zaznaczyć, z Belgii w czternastu kawałkach o długości 15 metrów, które następnie zszyto w jedną całość i rozpięto na specjalnym rusztowaniu sprowadzonym prosto z Wiednia. Aby pokryć ponad 1700 metrów kwadratowych materiału potrzeba 750 kg farby.

Znaczenie ma również sam budynek, zwany rotundą, który należało zbudować specjalnie pod ekspozycje tak ogromnego obrazu. Miało to miejsce zarówno we Lwowie, gdzie pierwotnie wstawiono Panoramę, jak i we Wrocławiu. Rozpięty wewnątrz obraz otoczono specjalną scenografią i oświetlono w taki sposób, aby widzowie nie mogli odnaleźć granicy pomiędzy płótnem, a jej otoczeniem. 

Ojcowie sukcesu

Za samą koncepcją Panoramy Racławickiej stał znany lwowski malarz Jan Styka. Zaprosił do współpracy znakomitego batalistę Wojciecha Kossaka. Oprócz słynnego duetu Panoramę współtworzyli również Ludwik Boller, Tadeusz Popiel, Zygmunt Rozwadowski, Teodor Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski i Michał Sozański.

Geneza

Inspiracją dla autorów była zbliżająca się wówczas 100. rocznica wybuchu insurekcji kościuszkowskiej oraz pamiętnej bitwy pod Racławicami stoczonej 4 kwietnia 1794. W tym starciu, gwoli przypomnienia, wojska polskie pod dowództwem Tadeusza Kościuszki rozgromiły armię rosyjską. W boju wsławili się chłopscy kosynierzy, którzy inspirowali kolejne pokolenia polskich działaczy ludowych.

Organizowana w roku 1894 we Lwowie Powszechna Wystawa Krajowa wydawała się świetną okazją do zaprezentowania Panoramy Racławickiej. Takie przedsięwzięcie wymagało długich miesięcy ciężkiej pracy i przygotowań.  Sam budynek rotundy, usytuowanej w Parku Stryjskim we Lwowie oddano do użytku już w lipcu 1893 roku. Prace nad obrazem trwały między sierpniem 1893 a majem 1894. Uroczyste otwarcie Panoramy Racławickiej nastąpiło 5 czerwca 1894. Panorama Racławicka już od samego początku cieszyła się nieustającym zainteresowaniem widzów.

Panorama w nurcie historii

Historia nie oszczędzała Panoramy Racławickiej. Z racji na lwowską lokalizację płótno kilkukrotnie było narażone na trwałe uszkodzenia lub nawet całkowite zniszczenie. Przechowywano je w improwizowanej skrytce, którą wypełniono trutką na szczury. W 1944 roku obraz ucierpiał na skutek radzieckich bombardowań, a po przejęcia miasta przez sowietów odesłano go do Wrocławia.

Ze względu na skomplikowane relacje polsko-rosyjskie w czasach PRL-u obraz przeleżał kilka dobrych dekad w magazynach Ossolineum. Fachowcy co prawda konserwowali płótno w szkolnych salach gimnastycznych Wrocławia, ale sam obraz nie był udostępniany szerokiej publiczności. Punktem zwrotnym okazał się rok 1980 i wielki karnawał Solidarności. Zmiany w mentalności Polaków doprowadziły do zmiany podejścia kierownictwa Partii do Panoramy Racławickiej. Ostatecznie Panorama trafiła do wrocławskiej rotundy 14 czerwca 1985.

Wrocławska atrakcja turystyczna made in Lwów

Wrocław ma wiele atrakcji, które mogą skusić turystów, ale już dla samej Panoramy warto odwiedzić stolicę Dolnego Śląska. Stanowi też niezwykle ciekawy łącznik pomiędzy przeszłością i przyszłością naszego kraju, zwłaszcza biorąc pod uwagę dzieje kulturalnych instytucji we Wrocławiu i obecną strukturę etniczną tego miasta. Wszystkich zainteresowanych zapraszamy do skorzystania z naszej oferty wycieczek, pośród których z pewnością znajdziecie propozycje, które będą stanowiły doskonały dodatek do wizyty we wrocławskiej rotundzie: https://oprowadzamy.pl/pl/wroclaw/ .